Εκσυγχρονιστικές οπτασίες , αυτισμός της καταστροφής

Του Φίλιππου Βαμβουκάκη

Η νέα μεταβατική; κυβέρνηση είναι σίγουρο ότι θα κινηθεί στα στενά πλαίσια μιας δήθεν αποτελεσματικής, μονολιθικής νεοφιλελεύθερης «εκσυγχρονιστικής» διαχείρισης της οικονομίας και της καθημερινότητας. Οφείλουμε λοιπόν οι πολίτες, να μη χάνουμε το στόχο μας από τα μάτια και να μην αποπροσανατολιζόμαστε, προκειμένου να έχουμε ελπίδες και κουράγιο να βγούμε από το τέλμα της οικονομικής, ηθικής, ψυχολογικής και πολιτιστικής μιζέριας. Οφείλουμε άμεσα να χειραφετηθούμε από τη χειραγώγηση των κυρίαρχων μονοδιάστατων ιδεολογιών του δήθεν ορθολογισμού, γυρίζοντας την πλάτη στην προπαγάνδα των εκσυγχρονιστικών νεοφιλελεύθερων διευθυντηρίων και των κατευθυνόμενων ΜΜΕ.  Οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι  μόνο με την ενεργητική μας παρέμβαση, με οργάνωση και δράση θα μπορέσουμε να βοηθηθούμε. Ας κάνουν στην κεντρική και τοπική πολιτική σκηνή τους έωλους σχεδιασμούς τους, γνωρίζοντας ότι εμείς η κοινωνία της εργασίας,  είμαστε πια με το μαχαίρι στα δόντια!

Οι ιδεολογίες του εξορθολογισμού εκφράζονται σήμερα από τεχνοκράτες, πολιτικούς, αξιωματούχους του κρατικού μηχανισμού και στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης, που υποδύονται τους «σωτήρες του σήμερα» ενώ είναι  ένοχοι του χθες. Διότι είναι φανερό ότι η καταστροφική πορεία της Ελλάδας, εκτός από τις διεθνείς συγκυρίες και τη μορφή εξέλιξης του παγκόσμιου καπιταλισμού, οφείλεται σε ένα μεγάλο της μέρος στην εγχώρια πολιτικοοικονομική ελίτ, αυτό το σύμπλεγμα ιδιοτελών συμφερόντων, που λυμαίνεται  τη χώρα και κατευθύνει επιλεκτικά την ανάπτυξη πλούτου, κρατώντας μας ομήρους σε ένα σκηνικό καθυστέρησης και υστέρησης, με έλλειμμα ουσιαστικής δημοκρατίας,διαφάνειας, δικαιοσύνης χωρίς σύγχρονη πολιτιστική ταυτότητα. Η συγκεκριμένη πολιτικοοικονομική ελίτ υπήρξε θιασώτης του λεγόμενου «εκσυγχρονισμού», που εκφράζεται ως μια  αέναη προπαγάνδα ενάντια στο δημοκρατικά οργανωμένο παρεμβατικό κράτος, τη φιλοσοφία, τις ιδεολογίες, τα ζωντανά κόμματα, τους συλλογικούς οργανωτικούς πυρήνες έκφρασης της κοινωνίας και τους θεσμούς προστασίας της. Πρόκειται για μια επίθεση ενάντια στην ίδια την πολιτική και τη δημοκρατία.

Το κράτος προβάλλεται από την ιδεολογία αυτή, ως ο μεγάλος φταίχτης της κακοδαιμονίας. Γι’ αυτό πρέπει να περιοριστεί, ή μάλλον να υπάρχει μόνο για να καλύπτει τις ζημίες των τραπεζών!  Το επιχείρημα των εκσυγχρονιστών αποκρύπτει ότι το κράτος αποτελεί την οργανωμένη έκφραση της θέλησης της πλειοψηφίας του λαού, της οργανωτικής επάρκειας ή ανεπάρκειας των λειτουργών της κρατικής μηχανής και αντανάκλαση της δύναμης των ιδεολογικών και πολιτικών συσχετισμών, η οποία μετουσιώνεται σε «ισχύ» και μορφοποιείται μέσω της νομοθετικής, της εκτελεστικής και δικαστικής εξουσίας. Το κράτος ούτε διαμορφώνεται μόνο του, ούτε αυθαιρετεί μόνο του, ούτε γιγαντώνεται μόνο του, ούτε γίνεται όχημα ικανοποίησης ιδιοτελών συμφερόντων από μόνο του! Ας μας πουν λοιπόν ποιος κατάντησε έτσι το ελληνικό κράτος! Μήπως αυτοί που το χρησιμοποίησαν μόνο για τις ανάγκες διατήρησης και συνέχισης της εξουσίας τους; Μήπως αυτοί που αφού το υπερχρέωσαν, αφού το διέλυσαν, αφού το χρησιμοποίησαν για άγρα πολιτικής πελατείας και βολέματος ημετέρων, τώρα ζητούν την πλήρη εξουδετέρωση και αποδόμηση των κοινωνικών λειτουργιών του; Το κράτος, τα κόμματα, τα συνδικάτα, οι δήμοι, οι κοινότητες, οι συνεταιρισμοί και γενικότερα οι δημοκρατικοί θεσμοί έχουν κατασυκοφαντηθεί στα μάτια των πολιτών γιατί λειτουργούν ως παραμάγαζα και νεροκουβαλητές της κεντρικής εξουσίας και των κατά τόπους εκπροσώπων της!  Ορθολογικό απεναντίας είναι ένα κράτος όταν λειτουργεί δημοκρατικά, με διαφάνεια και λαϊκό έλεγχο, ως βασικός μοχλός κοινωνικής συνοχής και προόδου, ειδικά  σε περιόδους με έντονο κοινωνικό ζήτημα. Με αυτήν την έννοια το κράτος προσπορίζεται έσοδα, τα οποία αποδίδει, για να εξισορροπήσει την κοινωνία σε ένα  βασικό επίπεδο ποιότητας διαβίωσης και παρεμβαίνει για να διατηρήσει την κοινωνική συνοχή, να διασφαλίσει ισοπολιτεία, αξιοκρατία, δικαιοσύνη και ίσες ευκαιρίες για όλους. Αυτές αποτελούν κατακτήσεις του αστικού κράτους και αιτήματα των κοινωνιών από την εποχή του διαφωτισμού. Ο εκσυγχρονισμός προσδέθηκε σφιχτά στο άρμα του παγκόσμιου φιλελευθερισμού, προδίδοντας την κοινωνία της εργασίας, υποκύπτοντας στη θέλξη των αγορών και την προσοδοθηρία. Παραδόθηκε άνευ όρων στο σκοταδισμό των νεόκοπων, αφιλοσόφητων, στεγνών και στυγνών τεχνοκρατών. Στόχος είναι η μέσω του μοντέλου του εξορθολογισμού των δαπανών και της ανταγωνιστικότητας, παρεμπόδιση της αναδιανομής του πλούτου προς όφελος των εργαζομένων, ως των κύριων παραγωγών της υπεραξίας και της λειτουργίας τους, ως η συνείδηση της ανθρωπότητας ενάντια στην καταστροφική λεηλασία ανθρώπινων και φυσικών πόρων από το κεφάλαιο. Όποιος δε βλέπει αυτήν την τιτάνια πάλη της εργασίας και του καιροσκοπικού καπιταλισμού σε παγκόσμιο επίπεδο, εθελοτυφλεί.

Δεν υπάρχει λοιπόν τέλος της ιστορίας, όσο και εάν το επιθυμούν κάποιοι! Το ζήτημα του σοσιαλισμού και της οικολογίας, -η οποία δε γίνεται να συνυπάρχει με τις ιδέες της εντατικοποίησης και της άκρατης εκμετάλλευσης ανθρώπινων και φυσικών πόρων, της υπερπαραγωγής κερδών και του άκρατου καταναλωτισμού- είναι ζήτημα επιβίωσης της ανθρωπότητας και πιο επίκαιρο από ποτέ! Απλά πρέπει να αποφασίσουμε επιτέλους, εάν η μάχη πρέπει να δοθεί μέσα στην ευρύτητα του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι, ή στη μοναχικότητα της απομόνωσης και της ουτοπίας.

• Σήμερα δεν υπάρχει δεν ξέρω, δεν είδα, δεν άκουσα

Η γνώση για τις αιτίες και τους υπεύθυνους της κρίσης, αποτελεί προϋπόθεση για να  συνταχθούμε σε μια πανεθνική προσπάθεια για μια νέα πορεία της χώρας, απαλλαγμένης από τα «βαρίδια» οικονομικά, πολιτικά και νοοτροπίας του παρελθόντος και απαγκιστρωμένης από τους υπευθύνους διαχειριστές και εκφραστές όλης αυτής της επαίσχυντης κατάστασης. Δε θα αγωνιστούμε ποτέ πια, για να διασφαλίσουμε και πάλι ασυλία και πλούτο στους υπεύθυνους της οικονομικής κρίσης και της παρακμής της ελληνικής πολιτείας. Δεν υπάρχει χώρος για αφηρημένες ευθύνες, αλλά πολύ συγκεκριμένες, που έχουν ονοματεπώνυμο σε κάθε χωριό, σε κάθε πόλη και στην κεντρική πολιτική σκηνή. Η εποχή της αθωότητας έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί για όλους μας. Όλοι όσοι διοίκησαν από οποιαδήποτε θέση, με τρόπο αγοραίο, με τρόπο αδιαφανή και συντεχνιακό-παλαιοκομματοκρατίας-οικογενειοκρατίας, όλοι όσοι δεν πρόταξαν στις αποφάσεις τους -όσο χαμηλά και εάν βρίσκονται στην ιεραρχία άσκησης εξουσίας-, τη δικαιοσύνη, την αξιοκρατία, -το κοινό συμφέρον δηλαδή-, πρέπει να αυτοαποκλειστούν, ή να εξοστρακιστούν μέσω της δημοκρατικά εκφρασμένης λαϊκής θέλησης,  από τη μελλοντική διεκδίκηση οποιασδήποτε δημόσιας ευθύνης διαχείρισης σε όλα τα επίπεδα. Όσοι υπέπεσαν σε ποινικά κολάσιμες πράξεις θα πρέπει να διωχτούν και ποινικά! Αυτό θα βοηθήσει όλο και περισσότερους πολίτες να χειραφετηθούν  ιδεολογικά και πολιτικά, από τη χειραγώγηση της κυρίαρχης ιδεολογίας του απολίτικου, τουόλοι φταίμε, δηλαδή κανένας, του όλοι τα φάγαμε, δηλαδή σα να μη φαγώθηκαν!

• Ένα όχι, προϋποθέτει πολλά και δύσκολα ναι!

Η ζοφερή, σκοτεινή και δύσκολη αυτή περίοδος, πρέπει για όλους όσους έχουν συναίσθηση της αποστολής τους, να σημάνει συναγερμό. Ένα δημιουργικό συναγερμό, ένα συναγερμό αλληλεγγύης αλλά και ένα υπερβατικό συγχρόνως συναγερμό παραγωγής πολιτικής, που θα γκρεμίζει τις δομές του παλαιού, ενώ θα χτίζει ταυτόχρονα τις υποδομές έκφρασης και άσκησης εξουσίας ενός νέου συλλογικού εμείς. Χρειαζόμαστε νέα συλλογικά εμείς στη θέση των παλαιών,  που φρόντισαν να απονευρώσουν. Τα χρειαζόμαστε για να προστατευτούμε και να παράγουμε επιτέλους και πάλι πολιτική, ιδέες και κοινωνικό πλούτο. Αυτός ο συναγερμός είναι φανερό, ότι πρέπει να θέσει στο περιθώριο όλους όσους βοήθησαν και ανέχτηκαν τη δημιουργία συνθηκών πολιτικοοικονομικής  διαπλοκής τύπου μαφίας σε κάθε περιοχή της Ελλάδας και στην κεντρική πολιτική σκηνή.  Αυτή η πολιτική άφησε τη χώρα ανοχύρωτη στην επέλαση του παρασιτικού νεοφιλελεφθερισμού, γιατί αποσάρθρωσε κάθε οργανωμένη, θεσμικά κατοχυρωμένη εστία αντίστασης και επειδή επέβαλε την ιδεολογία της αποϊδεολογικοποίησης και της δήθεν τεχνοκρατικής αυθεντίας… Αυτή η πολιτική χρεοκόπησε τη χώρα! Δε γίνεται λοιπόν χωρίς θυσίες, αλλά αυτή τη φορά θα πρέπει να θυσιαστούν οι υπαίτιοι και οι ακόλουθοί τους. Διότι κανένας δεν πρόκειται να παλέψει μαζί με αυτούς που τον έφεραν σε αυτήν την χωρίς μέλλον και προοπτική κατάσταση, με αυτούς που μιζέριασαν τις ζωές μας χωρίς να ιδρώνει το αυτί τους. Κανένας δεν πρόκειται να δώσει πια συγχωροχάρτι σε κανέναν!  

Επέβαλαν την ιδεολογία των αυθεντιών, στη θέση της δημοκρατικά εκφρασμένης λαϊκής θέλησης, στη θέση της συλλογικής διάνοιας, μέρος της οποίας αποτελούν και οι κάθε είδους σοφοί, ή τεχνοκράτες. Οι τεχνοκράτες και οι σοφοί οφείλουν να μπουν στην υπηρεσία των αναγκών της πλειοψηφίας και όχι μιας διαπλεκόμενης μειοψηφίας, οφείλουν να έχουν δημοκρατική νομιμοποίηση από τους συλλογικούς θεσμούς, βοηθώντας και εξελίσσοντας τη λαϊκή σκέψη.Σήμερα έχουμε με την ανοχή του εκσυγχρονισμού, απονομιμοποίηση της λαϊκής βούλησης και νομιμοποίηση των εξωθεσμικών κέντρων λήψεως αποφάσεων. Τα νόμιμα όργανα έκφρασης της λαϊκής θέλησης απλώς επικυρώνουν τα προσυμφωνηθέντα! Η δημοκρατία έτσι καταργείται και χάνει την υπόστασή της. Όταν όμως η δημοκρατία απαξιώνεται, τότε αρπάζουν την ευκαιρία τυχοδιώκτες, κάθε είδους «σωτήρες», που επιβάλουν την αναγκαιότητα λήψης έκτακτων μέτρων…Η λύση όμως βρίσκεται στο βάθεμα της δημοκρατίας και όχι στην απαξίωσή της!

• Εκσυγχρονισμός: όλα για την εξουσία  

Στην Ελλάδα, το λεγόμενο τεχνοκρατικό εκσυγχρονιστικό μοντέλο δεν έχει κανένα πρόβλημα να συνυπάρχει σε αγαστή συνεργασία, με το καθυστερημένο, πρωτόγονο μοντέλο των φατριών, της οικογενειοκρατίας, των μυστικών κανόνων, των σχεδόν μυστικιστικών πρακτικών μύησης, υπακοής, αποδοχής και προώθησης συγκεκριμένων συμφερόντων. Είναι το μοντέλο μιας πολιτικής εκμετάλλευσης της αποστειρωμένης παράδοσης, η πολιτική μιας επιλεκτικής, επιφανειακής, συμφεροντολογικής και μόνο ηθικής.  Έτσι εδραιώνονται οικογένειες-φυλές, ομάδες οργανωμένων συμφερόντων που ευνοούνται διαχρονικά, που έχουν το «θείο χάρισμα της υπεροχής» να είναι οι ανώτερες από τις άλλες, τις «παρακατιανές», που τα τέκνα τους είναι εκ γενετής-όπως στα βασίλεια-, εν δυνάμει ηγέτες, κυβερνήτες, τοπάρχες, κομματάρχες, παράγοντες… Πρόκειται για μεσαιωνικές, εξοθεσμικές πρακτικές διαιώνισης εξουσίας, διατήρησης προνομίων και μιας ιδιότυπης ασυλίας, με τις οποίες συμμαχεί το κεντρικό εκσυγχρονιστικό κατεστημένο διακυβέρνησης, προκειμένου να διατηρήσει τους θύλακες επιρροής του, με οποιοδήποτε κόστος για τις κοινωνίες και τα μεμονωμένα άτομα.

• Ηθική και ηθικολογία

Το ζήτημα της ηθικής που μπαίνει σήμερα, στην εποχή της κρίσης σχεδόν επιτακτικά σε καθημερινή βάση, καλύπτει εντέχνως το ερώτημα, από ποιόν εκπορεύονται και ποιοι εκμεταλλεύονται αυτές τις ηθικά καταδικαστέες νοοτροπίες.

Σήμερα ηθικολογούν ακατάπαυστα κυρίως αυτοί που έχουν λύσει προ πολλού όχι μόνο το βιοποριστικό τους πρόβλημα, αλλά ικανοποιούν και άλλες πιο εκλεπτυσμένες, «ιδιαίτερες» ανάγκες, όντας μέρος και εκφραστές του πολιτεύεστε πλουτίζοντας,  εις βάρος ενός λαού, που συναλλάσσεται με τη διεφθαρμένη εξουσία, μόνο και μόνο επειδή δεν του άφησαν άλλη επιλογή… Ηθικολογούν  αυτοί οι ίδιοι που καρπώνονται  τα οφέλη από τις ηθικά διαβλητές πράξεις. Η αγκίστρωση του αυτού του συνδικάτου συμφερόντων στις κρατικές δομές, η όσμωση του κράτους, των λειτουργιών και των μηχανισμών του, με το πολιτικοοικονομικό αυτό κατεστημένο, εμποδίζει τη χώρα και τις παραγωγικές δυνάμεις που απέμειναν, να σηκώσουν κεφάλι, να αναπνεύσουν και να δημιουργήσουν συνθήκες προόδου, συνθήκες υπέρβασης της κρίσης.

Το πολιτικοοικονομικό εκσυγχρονιστικό κατεστημένο, δηλητηρίασε τον τόπο με τοξικά ιδεολογήματα και επικίνδυνες αντιπαραγωγικές φαντασιώσεις. Η φαντασίωση της χρηματιστηριακής ευδαιμονίας, η φαντασίωση των «μεγάλων έργων», που θα έφερναν ανάπτυξη, η φαντασίωση των μεγάλων ολυμπιακών αγώνων, που θα εξασφάλιζαν το μέλλον…Όλες αυτές αποτέλεσαν φαντασιώσεις μιας ομάδας ανθρώπων, που χρεοκόπησε τη χώρα και της αφαίρεσε ένα ζωτικό και άκρως απαραίτητο εφόδιο: τη δημιουργικότητα των ανθρώπων στη σκέψη και την πράξη. Δημιούργησε γενιές ολόκληρες, και υπονόμευσε τη δουλειά των προηγούμενων- με μόνο ιδεολόγημα τον εύκολο πλουτισμό, τη σπατάλη ιδιωτικών και δημόσιων πόρων, που επέφεραν την ηθική κατάπτωση και τη χρεοκοπία. Οι μεγαλοεκδότες έγιναν μεγαλοεργολάβοι, αριστερών πεποιθήσεων πολιτικοί μεταλλάχθηκαν σε συνδετημόνες της παρασιτικής μπουρζουαζίας και των νυχτομάγαζων, οι σοβαροί αστοί πολιτικοί, εξαφανίστηκαν, η αριστερά κατάπιε τη γλώσσα της, νομίζοντας ότι η διαπλοκή, η ευνοιοκρατία και τα σκάνδαλα αφορούσαν μόνο το σύστημα, αποτελούσαν εγγενή προβλήματα του καπιταλισμού και δεν άξιζε τον κόπο να τα βάλει δυναμικά στην πολιτική ατζέντα, δημιουργώντας ταυτόχρονα και η ίδια τα βιλαέτια της, τους καλά προστατευμένους θύλακες της δικής της μέριμνας για τα δικά της παιδιά!  Δε δημιούργησε εναλλακτική πρόταση άσκησης της εξουσίας, δεν έδωσε  στο λαό αυτό που όφειλε στην πάλη της ζωής, στην καθημερινότητα, στο σήμερα, παρά ταμπουρώθηκε πίσω από ιδεολογήματα και ελιτίστικες συζητήσεις για το σοσιαλισμό που θα έρθει… Αντίστοιχα όλα αυτά τα χρόνια είχαμε υποβάθμιση της παιδείας, του αυθεντικού πολιτισμού, της υγείας, των εργασιακών δικαιωμάτων των πολιτών και γιγάντωση αυτών των κρατικοδίαιτων συνδικαλιστών και των γραφειοκρατών όλων των αποχρώσεων.

Κρατική διοίκηση, αυτοδιοικητικές, κομματικές και συνδικαλιστικές ολιγαρχίες, οικονομική ελίτ, συνθέτουν σήμερα το μωσαϊκό της καταστροφής της χώρας. Λυμαίνονται τον πλούτο της υποσκάπτοντας την παραγωγική της ανασυγκρότηση. Εξακολουθούν να σχεδιάζουν δρόμους και γεφύρια, τη στιγμή που η μεγάλη πλειοψηφία του λαού χρειάζεται όραμα ζωής και επιβίωσης. Ακόμα και ο τουρισμός, η «βαριά» μας βιομηχανία, αυτό το άλλοθι για όλα, δε συνδέεται σχεδιασμένα στρατηγικά, παρά μόνο αποσπασματικά, με τις παραγωγικές εφεδρείες στην αγροτική παραγωγή, τον αυθεντικό πολιτισμό, την ποιότητα παροχής υπηρεσιών και το φυσικό περιβάλλον της ενδοχώρας.  Απόδειξη αποτελεί ότι σε όλα τα «μεγαλόπνοα» σχέδια ανάπτυξης και τα έργα, δεν υπάρχει αλληλουχία οράματος, στρατηγικής, σχεδιασμού και υλοποίησης.

Υπήρξε και υπάρχει ένας νευρωτικός ανερμάτιστος «οργασμός» έργων, ένας φετιχισμός του μπετόν, ένας καταστροφικός και ανεγκέφαλος ακτιβισμός της μπουλντόζας, που αφήνει πληγές ανεπανόρθωτες, γιατί συμβαίνει έτσι χωρίς πρόγραμμα, χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό και γιατί αφήνει τις κοινωνίες αμέτοχους θεατές και ενίοτε άκριτους χειροκροτητές. Η λεγόμενη εκσυγχρονιστική ελίτ της χώρας, ενέπνευσε και ταυτόχρονα υπέκυψε στις ονειρώξεις της ανερχόμενης «σοσιαλιστικής» και νεοαστικής αριστοκρατίας, αυτής της άρχουσας τάξης των μετρίων και υπόδουλων σε φαντασιώσεις που δεν είχαν καμία σχέση με τις ανάγκες του λαού και της χώρας, δημιουργώντας και ενισχύοντας παράλληλα κρατικοδίαιτες επιχειρηματικές οικονομικές ολιγαρχίες, μέσα από αδιαφανείς διαδικασίες. Οι κατά τόπους φύλαρχοι, τοποτηρητές της νέας εκσυγχρονιστικής τάξης πραγμάτων, δημιούργησαν φιέστες, ορέγονταν να αισθάνονται ευρωπαίοι και κοσμοπολίτες σε ένα περιβάλλον καθυστέρησης και ανυπόμονης καρτερίας του να πιάσουμε την καλή, να κάνουμε το μεγάλο κόλπο, όπως ακριβώς δίδασκαν και συμπεριφέρονταν οι πάτρωνές τους. Ο ελληνικός κοσμοπολιτισμός όμως, είναι η συνειδητή ενσάρκωση του διεθνισμού, στα πλαίσια οικοδόμησης μιας εξωστρεφούς κοινωνίας, οικονομίας και πολιτισμού, που προκύπτει από τη δημιουργική σύνθεση των ιδίων και των παγκόσμιων θησαυρών σκέψης και την ανάδειξη της διαφορετικότητας, μέσα από την κατανόηση της κοινής μοίρας όλων.  Ο ελληνικός κοσμοπολιτισμός δεν είναι η αποδοχή των σκουπιδιών και της κυρίαρχης ιδεολογίας της παγκοσμιοποίησης, οι διάτρητες ηθικές ακροβασίες πρακτικών αποθέωσης των κερδών και πολτοποίησης των λαών. Το ζοφερό αυτό τοπίο, βαλτώνει την ελληνική ανησυχία, καθιστά την ευστροφία σε κουτοπονηριά, τη φιλοτιμία και τη φιλοξενία σε είδος προς εξαφάνιση, μετατρέπει την ευελιξία σε χάος, τη δημιουργικότητα σε συμπαθή προσπάθεια επιβίωσης και ισορροπίας. Υποβαθμίζεται η προσωπικότητα των ανθρώπων, δηλητηριάζονται οι ψυχές και τα μυαλά, δημιουργούνται πολίτες που μισούν το κράτος, που εξιδανικεύουν μια Ελλάδα της φαντασίωσης. Εδώ μπορεί να βρουν χώρο έκφρασης και ακραίες καταστροφικές τυχοδιωκτικές ελληνοκεντρικές θεωρίες και δοξασίες. Το πολιτικοοικονομικό κατεστημένο, οι μεγάλοι κήνσορες του εκσυγχρονισμού, απαιτούν δήθεν παραγωγικότητα και αξιοκρατία, ενώ οι ίδιοι είναι αντιπαραγωγικά προϊόντα αναξιοκρατίας, παραγοντισμού, δημόσιων σχέσεων και κατάπτυστων κρυφών συμφωνιών! Μιλάνε για κριτήρια και δίνουν μεγαλόστομους χρησμούς δικαιοσύνης, ενώ τους ίδιους, τη δουλειά και τη συμπεριφορά τους την κρίνουν οι ανήθικοι συμβιβασμοί, οι επικύψεις και οι  παρασκηνιακές δολοπλοκίες. Κρατάνε τους πυρσούς της διαφάνειας, ενώ οι ίδιοι δρουν στη σκιά. Λυμαίνονται τα αποθέματα του δημοσίου πλούτου και καταστρέφουν τα ηθικά αποθέματα των δυνάμεων των πολιτών, στερούν τις ελπίδες, το γέλιο, αλλάζουν ετσιθελικά την καθημερινότητα των ανθρώπων, το χιούμορ, τη ζωντάνια  τους. 

• Τι να κάνουμε;

Χρειάζεται ανθρωπιστική πολιτιστική και πολιτική εγρήγορση αντίστασης και αλληλεγγύης από τη βάση. Ένας  ιστός προστασίας των αδυνάτων. Να παράσχουμε τη βοήθειά μας ο ένας στον άλλο, με ότι γνώσεις και ικανότητες έχει ο καθένας. Να βγούμε από το καβούκι να πετάξουμε το φίμωτρο, να σπάσουμε την ηθελημένη σιωπή.   Να παράγουμε και να μοιραστούμε πράγματα μαζί, να βιώσουμε αυθεντικά συναισθήματα, να είμαστε εμείς, όχι δήθεν, να σκίσουμε τα σελοφάν της ωραιοποίησης και της φαιδρής αυταρέσκειας. Πρέπει να αγαπήσουμε αυτό που πραγματικά είμαστε, γιατί αυτό αξίζει και αυτό θα μας σώσει, πρέπει να θωρακίσουμε τη δημοκρατία  με νέους θεσμούς λαϊκής συμμετοχής και ελέγχου.

Η λαϊκή αλληλεγγύη από τη βάση, αποτελεί λαϊκή κυριαρχία, αποτελεί την απάντηση στην ανικανότητα των αρχόντων να μοιράσουν τα βάρη ανάλογα με την οικονομική ευρωστία και ανάλογα με τη συμμετοχή του καθενός στην παρακμή του «οργανωμένου» ελληνικού κράτους.  Επίσης θα πρέπει να αρνηθούμε όλοι όσοι δε συμμετείχαμε στο ανείπωτο αυτό φαγοπότι, να πληρώσουμε! Όσο σκύβουμε το κεφάλι, τόσο συνεχίζουμε να παραδίνουμε τη χώρα σε αυτούς που απομύζησαν τον πλούτο της, σ’ αυτούς που την οδήγησαν ως εδώ. Όσο σιωπούμε γινόμαστε συνένοχοι! Να απαιτήσουμε δήμευση των περιουσιών εκείνων που έβλαψαν τη χώρα. Εάν εξακολουθήσουμε να συμπεριφερόμαστε ως πρόβατα, η σφαγή είναι αξιωματικό επακόλουθο. Αντίσταση και αμφισβήτηση παντού, για να πάρουν το μήνυμα, να μην ξανατολμήσουν να παίξουν με τις τύχες των πολιτών και της χώρας. Να ενωθούμε σε νέες κινήσεις, σε νέες συμμετοχικές δημοκρατικές καλά οργανωμένες κινήσεις, με σαφή φιλοσοφικό, ιδεολογικό και πολιτικό πλαίσιο. Με νέα πρόσωπα από τη βάση της κοινωνίας!    Ας πληρώσουν επιτέλους οι αρχιερείς του δήθεν εκσυγχρονισμού, της επίπλαστης ευμάρειας, οι θιασώτες της διαπλοκής και του βολέματος.

Το αρπαχτικό κράτος - Μία ανάγνωση του Predator State του James K. Galbraith

Μαυροζαχαράκης Μανόλης, Κοινωνιολόγος - Πολιτικός επιστήμονας 

Το τέλος μιας θεωρίας

Στις δύσκολες και δυσερμήνευτες εποχές που περνάμε,  χρειάζονται σαφείς και εμπνευσμένες  αναλύσεις  για να  κινητοποιηθούν  οι προοδευτικές συνειδήσεις και οι αντίστοιχες δυνάμεις που υποτίθεται θα δώσουν διέξοδο στην κρίση.
Μία τέτοια ανάλυση προσφέρει ο Αμερικανός οικονομολόγος James K. Galbraith στο βιβλίο του «The Predator State: How Conservatives Abandoned the Free Market and Why Liberals Should Too»   (Το αρπαχτικό  κράτος. Πως οι συντηρητικοί απεμπόλησαν την ελεύθερη αγορά και γιατί πρέπει να ακολουθήσει η κεντροαριστερά;).
Πολύ συνοπτικά το σαφές μήνυμα που εκπέμπει ο συγγραφέας στο βιβλίο του είναι ότι οι θεωρίες περί  ευέλικτων  μισθών, περί μονεταρισμού και περί ελεύθερης λειτουργίας των δυνάμεων της παγκόσμιας  αγοράς ανήκουν όλες μαζί στην αποβάθρα της ιστορίας.
Η ιστορία της ελεύθερης αγοράς προδόθηκε κατά τον συγγραφέα από τους εμπνευστές και θιασώτες  της. 

Ο Galbraith αναφέρει ότι επί εποχής Ρίγκαν και Θάτσερ οι συντηρητικοί φαινόταν να διαθέτουν  μια συνεκτική οπτική του κόσμου.
«Η αγορά για αυτούς ήταν  ταυτόσημη με την ελευθερία. Οι ελεγκτικές οικονομικές αρχές ασχολούνταν μόνο με τον πληθωρισμό.
Οι φορολογικές απαλλαγές για πλούσιους, σκόπευαν να δημιουργήσουν αποταμίευση και επενδύσεις. Η ρύθμιση της αγοράς ήταν απαγορευτική. Παρά το γεγονός ότι δεν ασπάστηκα ποτέ αυτές τις απόψεις, σεβόμουν  πάντοτε τους Αρχιτέκτονες αυτής της οπτικής διότι ήθελαν να φτιάξουν κάτι ριζοσπαστικό και πίστευαν σε αυτό…»
Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί, πριν μπούμε στην ουσία του  βιβλίου, ότι κάποτε ο διάσημος Αμερικανός οικονομολόγος John Kenneth Galbraith λίγο πριν τον θάνατο του,  έδωσε στον γιο του James K. Galbraith  την συμβουλή να γράψει ένα μικρό βιβλίο για τις ληστρικές επιχειρήσεις. «Αυτό θα μπορούσε να σε  κάνει  κορυφαίο οικονομολόγο της γενιάς σου» του τόνισε.
Μετά από μια σύντομη παύση, ο πατέρας είπε στον γιο , με την  συνήθη μετριοπάθεια που τον διέκρινε  «αν μπορούσα να το κάνω εγώ θα σε επισκίαζα».
Ακολουθώντας την συμβουλή του  πατέρα του, βάλθηκε λοιπόν ο James K. Galbraith, να αποκαλύψει τις αδυναμίες των νεοφιλελεύθερων ιδεών. Ως κεϋνσιανός οικονομολόγος, σημειώνει με έκπληξη στην αφετηρία της αφήγησης του,  ότι οι  πολιτικοί του αντίπαλοι- οι νεοφιλελεύθεροι-   επί Ρέιγκαν, δεν τήρησαν καν  τις δικές τους θεωρίες  όταν είδαν ότι η εφαρμογή τους θα τους βάλει σε  μπελάδες. Ο συγγραφέας γράφει:
«Ο Μονεταρισμός θάφτηκε, καθώς οδήγησε στην ύφεση του 1982. Οι  φορολογικές απαλλαγές που είχαν αρχικά εφαρμοστεί ακυρώθηκαν από το 1982 έως  το  1993, μέσα από  διάφορες φορολογικές μεταρρυθμίσεις και η φορολογία αυξήθηκε. Παράλληλα ακυρώθηκε και η απορρύθμιση του πιο ευαίσθητου τομέα, του τραπεζικού, αφού είχε προηγηθεί ένα φιάσκο δανεισμού και αποταμίευσης στα τέλη της δεκαετίας του 1980».
Εικοσιπέντε  χρόνια αργότερα διαπιστώνει  ο Galbraith, δεν έχει απομείνει στις ΗΠΑ τίποτα από  το νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα.
Την κεντρική θέση του νεοφιλελευθερισμού  ότι οι φορολογικές απαλλαγές στην ουσία  αυτοχρηματοδοτούνται μέσα από την αύξηση των επενδύσεων και την αναθέρμανση  της οικονομίας δεν την στηρίζει πλέον κανένας στις ΗΠΑ.
Αυτή η διαπίστωση έχει εξαιρετικό  ενδιαφέρον  για την χώρα μας δεδομένου του αναχρονισμού ορισμένων νεοφιλελεύθερων πολιτικών δυνάμεων που έχουν ακόμα ως σημαία  τους τις μεγάλες φοροαπαλλαγές.
Όμως είναι μια ελληνική ιδιοτυπία να τρέχουμε πίσω από τις διεθνής θεωρητικές εξελίξεις ειδικότερα πέραν του  Ατλαντικού.

Το κράτος ληστής

Στη θέση της ελεύθερης αγοράς  βλέπει ο Galbraith να μπαίνουν τώρα οι δομές του λεγόμενου  «κράτους ληστή». Ο Galbraith γράφει:
«Το διακύβευμα ήταν να μετατραπούν οι υφιστάμενες δομές της κρατικής εξουσίας - τα θεσμικά όργανα που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του New Deal - σε μια μηχανή για την ιδιωτική συσσώρευση πλούτου και την εξασφάλιση της εξουσίας των ιδιωτών».
Επί τούτου o συγγραφέας παραθέτει μια σειρά παραδειγμάτων που εκτείνονται, από τις  συντάξεις έως την υγειονομική περίθαλψη, που στηρίζονται σε δημόσιους  πόρους από τους οποίους δεν λένε να παραιτηθούν οι  ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες.
Στα μέσα του 20 ου αιώνα δημιουργήθηκαν στις ΗΠΑ ποικίλοι θεσμοί που υποστήριζαν κυρίως του Μικρομεσαίους. Μεταξύ αυτών ήταν η ασφάλεια συνταξιοδότησης,  η ασφάλεια υγείας , η πρόνοια κατοικίας, και τα δημόσια πανεπιστήμια.
Προγενέστερα οι συντηρητικοί, εκ βαθιάς πεποιθήσεως, πολεμούσαν αυτούς τους θεσμούς όπως και κάθε μορφή ρύθμισης.
Σήμερα πάλι εκμεταλλεύονται αυτούς τους θεσμούς για δικούς τους σκοπούς και «υπονομεύουν τις εποπτικές  αρχές τραπεζών και άλλες αρχές ρύθμισης, πλουτίζοντας ακόμα και από τα κοινωνικά προγράμματα.  Είναι χαρακτηριστικό αναφέρει ο συγγραφέας «ότι ο Bush στα μέσα της κυβερνητικής του θητείας  ενέκρινε μια κρατική επιδότηση για πολίτες μεγάλης ηλικίας που χρειάζονταν τακτικά φάρμακα. Το έκανε όμως με τέτοιο τρόπο ώστε οι φαρμακευτικές  εταιρείες να μεγιστοποιούν το κέρδος τους. Ασφαλώς και οι πολίτες είχαν ένα πλεονέκτημα, όμως ένα τεράστιο ποσό δημοσίων πόρων κατέληξε στις ιδιωτικά  χέρια πολύ ισχυρών ανθρώπων».
Η μεταστροφή στην οποία αναφέρεται ο συγγραφέας ξεκινάει από την εποχή Βush. Η διαφορά που είχε ο τελευταίος με τον   Ρίγκαν ο οποίος είχε στην κυβέρνηση του, αξιόλογους οικονομολόγους και διανοούμενους, ήταν ότι αυτός προτιμούσε του λομπιίστες των μεγάλων εταιρειών  πετρελαίου, των φαρμακευτικών εταιρειών και του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Έκτοτε οι συντηρητικές κυβερνήσεις έκλειναν συμμαχίες με την Βιομηχανία και τον Χρηματιστικό τομέα. Το αποτέλεσμα είναι σήμερα η στενή δικτύωση των κυρίαρχων κομμάτων στην Αμερική με συγκεκριμένα συμφέροντα.  Αυτό συνιστά μεγάλο πρόβλημα, ιδιαίτερα εν καιρώ κρίσης, διότι οι υπαίτιοι που την παρήγαγαν εξασκούν μεγάλη επιρροή και καταλαμβάνουν  αποφασιστικές θέσεις.
Ως εκ τούτου είναι μάλλον απίθανο να ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα που θα επιλύσουν την κρίση.
Οι συντηρητικοί κατάφεραν πάντως με έναν έξυπνο τρόπο  να προσελκύσουν  τον  γενικό πληθυσμό των  ΗΠΑ προς την πλευρά τους. Κατά τον  Galbraith «συνέδεσαν   τον όρο της  «αγοράς» με την ιδέα της «ελευθερίας» και δεν εννοούσαν την  πολιτική ή κοινωνική ελευθερία, αλλά την ελευθερία να ξοδεύει κανείς  χρήματα».
Για τις μεγάλες εταιρείες, η ελευθερία μεταφράστηκε στην άνετη  δημιουργία μονοπωλίων για τον έλεγχο της αγοράς. Αυτή η ιδέα έγινε τόσο δυνατή , σύμφωνα με τον Galbraith που ακόμη και οι Δημοκρατικοί δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα άλλο από το να  κηρύξουν την ελευθερία των αγορών.
"Οι συντηρητικοί στις ΗΠΑ, ωστόσο δεν αισθάνονται πλέον πνευματικά δεσμευμένοι στις ιδέες αυτές»  λέει ο Galbraith, «αλλά αυτές έχουν φέρει τους  προοδευτικούς σε πολύ δύσκολη θέση.
Μπορούμε να το δούμε  καθαρά από τις προεκλογικές εκστρατείες του Ομπάμα και της  Χίλαρι Κλίντον. Από κοινού εκδήλωσαν με ευλάβεια  την αγάπη προς την  ελεύθερη αγορά. Οι ίδιοι δεν πιστεύουν σε αυτό   αλλά νόμιζαν ότι έπρεπε να το πουν.. Διότι αν πει κανείς ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός τότε αυτό ο πρόσωπο θα κρατηθεί μακριά από την αυλή και  από τα κέντρα εξουσίας».

Η ισότητα

Ο Galbraith δείχνει με το δάκτυλο τα  γυμνά μέρη του σώματος  του βασιλιά. Ανά κεφάλαιο  ασχολείται ο στοχαστής  με τις  διάφορες νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις και επιχειρεί να τις αποδομήσει.
Οι φορολογικές απαλλαγές για τους σούπερ πλούσιους, δεν  ωφελούν την κοινωνία, αλλά μόνο τους πολύ πλούσιους. Σαφέστατο το μήνυμα.
Οι ελεύθερες αγορές υπάρχουν μόνο στη θεωρία και αποτελούν ακόμη και  κίνδυνο για τις μεγάλες  επιχειρήσεις. Το ελεύθερο εμπόριο θα έβλαπτε την οικονομία. Το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών καθιστά την οικονομία  αναποτελεσματική.
Ως εκ τούτου, το κράτος θα πρέπει να αναδιανείμει τον πλούτο - και όχι μόνο με την έννοια της δικαιοσύνης, αλλά και από την άποψη της οικονομίας.
«Υπάρχουν  πολύ σαφείς αποδείξεις ότι η ισότητα δημιουργεί επίσης  αποτελεσματικότητα. Γιατί; Μια εταιρεία για παράδειγμα  που κάνει κέρδη μόνο από την πρόσληψη φθηνών εργατικών χεριών, δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει αποδοτικές σύγχρονες  τεχνολογίες», γράφει ο Galbraith.
Και όταν υπάρχει η εντολή να τηρηθούν τα εργασιακά δικαιώματα και η  συμμόρφωση σε περιβαλλοντικά πρότυπα, τότε θα μεγαλώσουν εκείνες οι  εταιρείες οι οποίες δύναται να τηρήσουν τους κανόνες. Οι καλές εταιρείες επιζητούν επομένως την  ρύθμιση, διότι αποτελεί ένα  ανταγωνιστικό πλεονέκτημα γι 'αυτές».
Ακόμα και στο δόγμα του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού ο Galbraith στέκεται αρνητικά. Ειδικά κατά την παρούσα κρίση, είναι ανησυχητικό, όταν πολλές κυβερνήσεις εκπονούν προγράμματα λιτότητας , λέει ο Αμερικανός οικονομολόγος. Μπερδεύουν έτσι την ασθένεια με το φάρμακο. Δεν είναι τα ελλείμματα το κακό αλλά η έλλειψη οικονομικής ανάπτυξης.  
«Τα δημοσιονομικά ελλείμματα δεν είναι το  αίτιο του  προβλήματος, αλλά το αποτέλεσμα της κρίσης, του υπό κατάρρευση  τραπεζικού συστήματος, της μείωσης των φορολογικών εσόδων. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο διαπίστωσε ότι  τα  μισά από τα ελλείμματα των βιομηχανικών χωρών, ανάγονται στην χαμηλή  φορολόγηση   εσόδων,   10 %  ανάγεται στην  επιβράδυνση της  ανάπτυξης και μόνο 7, 5  % στις υψηλότερες δημόσιες  δαπάνες... Είναι η κατάρρευση της οικονομίας, που παράγει τα  ελλείμματα».

Το τεστ επαλήθευσης απέτυχε
Οι  εξελίξεις  αυτές,  οδηγούν  στο αρπαχτικό  κράτος. Όπως το ορίζει ο Galbraith, αυτό δεν τεκμαίρεται πλέον γύρω από την η διαμάχη μεταξύ του «κράτους» και της «αγοράς», αλλά γύρω από το ερώτημα  πώς μπορεί να κερδίσουμε πάλι ένα κράτος τα οποίο θα έχει την βαρύτητα που πρέπει να έχει το κράτος για να  προσφέρει στην «συλλογικότητα» από την οποία εκπορεύεται η εξουσία του.
Στον  υπότιτλο του βιβλίου αναφέρεται η ερώτηση  «τι συνηγορεί εναντίον της ελεύθερης αγοράς»;
Ο Galbraith εννοεί με την συγκεκριμένη φράση ότι η  ιδεολογίες  της αγοράς στην Αμερική απέτυχαν στο τεστ επαλήθευσης αφού σήμερα οι αγορές επιχειρούν με κάθε τρόπο να ελέγξουν τα κράτος για να διευρύνουν τα κέρδη τους.
Ο οικονομολόγος επικρίνει αυτή την στάση των αγορών κυρίως για οικονομικούς λόγους: επειδή η λεηλασία του κράτους δεν οδηγεί σε μεγαλύτερη παραγωγικότητα και αύξηση της ανταγωνιστικότητας, αλλά προστατεύει, τους μη εκσυγχρονισμένους τομείς της οικονομίας των ΗΠΑ, από τις βιομηχανίες άνθρακα, χάλυβα και αυτοκινήτων έως τις βιομηχανίες του στρατιωτικού τομέα.
Με τη σειρά του, ο Galbraith ελπίζει ότι οι τεχνολογικά προηγμένες εταιρείες, από κοινού με τα συνδικάτα και τους εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, θα οδηγηθούν σε  μια νέα κατανόηση του κράτους.
Τι κρίμα που οι Έλληνες σοσιαλιστές, οι αριστεροί και κυρίως οι νεοεκσυγχρονιστές δεν διακατέχονται από παρόμοιες προοδευτικές αντιλήψεις, αλλά αναζητούν να καταδικάσουν  ο καθένας από την περιορισμένη   ιδεολογική του σκοπιά , κάποια εξιλαστήρια θύματα. Εδώ μπορούμε να μιλάμε ούτε καν για ροζ γυαλιά αλλά για αυτοσυνείδητη τύφλωση και αυτοκαταστροφικό ναρκισσισμό.     

Η παγκόσμια παράμετρος

Αλλά η αποστροφή κατά της απορρύθμισης και κατά του «κράτους αρπακτικού», που ο Πατέρας εμφύσησε  στον Υιό, θα μπορούσε εύκολα να αποδειχθεί ως πρόωρη πολεμική, και να οδηγήσει  σε λανθασμένα συμπεράσματα, όσον αφορά  σημαντικές πτυχές της νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής όπως ο αντίκτυπος της στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Με την πολιτική των υψηλών επιτοκίων της στις αρχές της δεκαετίας του '80, ο  Ρέιγκαν εξασφάλισε την υπεροχή του δολαρίου.Ο  Galbraith σχολιάζει:  « Η οικονομική πολιτική Ρέιγκαν δημιούργησε  ένα νέο σύστημα με βάση το δολάριο, το οποίο έγινε το θεμέλιο της παγκόσμιας οικονομίας. Αυτό σκόπευε να δώσει στις Ηνωμένες Πολιτείες ένα   τεράστιο πλεονέκτημα σε βάρος όλων των άλλων οικονομιών. Αμέσως , οι περισσότερες χώρες άρχισαν να οχυρώνονται έναντι της παγκόσμιας οικονομικής αβεβαιότητας, μαζεύοντας ταμειακά αποθέματα, που αποτελούνταν κυρίως από κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ».
Είναι ενδεικτικό ότι οι Ευρωπαϊκές τράπεζες κερδοσκόπησαν αγοράζοντας Αμερικανικές υποθήκες και όταν αυτές κατέρρευσαν άρχισαν να ξεπουλούν τα αδύναμα κρατικά τους ομόλογα για να αγοράσουν άλλα ισχυρότερα προκαλώντας έτσι αύξηση επιτοκίων και οδηγώντας σταδιακά ολόκληρη την Ευρωπαϊκή περιφέρεια σε κρίση.
Η Ελλάδα απλώς ήταν το πρώτο ντόμινο στην σειρά. Και όπως αναφέρει ο Galbraith σε άρθρο του ( Η κρίση στην ευρωζώνη) « όλες τις κρίσεις τέτοιου είδους η πρώτη γραμμή άμυνας των τραπεζών είναι να υποκριθούν βαθιά έκπληξη – «κανείς δεν θα μπορούσε να το φανταστεί !» - και να κατηγορήσουν τους πελάτες τους για αδιαφορία και εξαπάτηση.
Αυτό είναι αλήθεια αλλά αποκρύβει το γεγονός ότι οι τραπεζίτες έσπρωξαν με επιμονή τα δάνειά τους στην αγορά όταν τα κέρδη ήταν πολύ υψηλά. Η άμυνα αυτού του είδους λειτουργεί καλύτερα στην Ευρώπη παρά στις ΗΠΑ διότι τα εθνικά σύνορα διαχωρίζουν τους πιστωτές από τους δανειζόμενους, συνενώνοντας τους πολιτικούς ηγέτες στην Γερμανία και την Γαλλία με τους εγχώριους τραπεζίτες τους και καλλιεργώντας μια αφήγηση εθνο-ρατσισμού («τεμπέληδες Έλληνες», «άμυαλοι Ιταλοί») που στις ΗΠΑ έχει σε μεγάλο βαθμό ατονήσει».
Η έκταση του δανεισμού πάντως που  προσφέρονταν  στις Ηνωμένες Πολιτείες καθορίζονταν πλέον αποκλειστικά από το πόσα ομόλογα κρατικά  ομόλογα των ΗΠΑ αγοράζονταν αλλού.
Όσο περισσότερο μεγάλωνε  η παγκόσμια οικονομία, τόσο  πιο πολλά τέτοια ομόλογα των ΗΠΑ αγοράζονταν για παράδειγμα από την Κίνα, με αποτέλεσμα το αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο των Ηνωμένων Πολιτειών να φτάσει σε ανησυχητικά ύψη.
Η ζήτηση της παγκόσμιας οικονομίας καθόριζε τον  βαθμό.

Κατά της απορρύθμισης 

Ο James Galbraith έγραψε ένα βιβλίο κατά της   απορρύθμισης , με πολύ ορθά επιχειρήματα. Ωστόσο αποδεικνύεται ότι στο μεσοδιάστημα αναδείχτηκαν  και άλλοι παράγοντες τουλάχιστον εξίσου σημαντικοί και  συγκεκριμένα, η διεθνής ισορροπία που καθορίζει την ισχύ του δολαρίου. Διότι η εξέχουσα θέση  του δολαρίου συνδέθηκε με εγγυήσεις ασφαλείας. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, μετά τις οπισθοδρομήσεις στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, η κατάσταση ωστόσο είναι εντελώς  διαφορετική. Αυτό εγείρει το ερώτημα κατά πόσον συμφέρει τις  Ηνωμένες Πολιτείες, πλέον  να κρατήσουν την θέση  οικονομικής ηγεμονίας που διαθέτουν.

Και υπέρ  της σοσιαλδημοκρατίας

Η δύναμη του βιβλίου του James Galbraith έγκειται σε μια διδασκαλία που αξίζει να διδαχτεί  και στην δική μας  πλευρά του Ατλαντικού. Αυτή η διδασκαλία μας λέει να μην διστάσουμε να αναδείξουμε τα λάθη της  νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας, αλλά να προσέξουμε τι γίνεται στην πρακτική εφαρμογή της.
Συνεπής στην προοδευτική παράδοση της σοσιαλδημοκρατίας ο Galbraith αναφέρει ως παράδειγμα προς μίμηση το σκανδιναβικό μοντέλο: μια κοινωνία με σαφείς κανόνες, υψηλούς μισθούς και ελάχιστη  κοινωνική ανισότητα – δηλαδή λιγότερο η περισσότερο το αντίθετο από αυτό που συμβαίνει στις ΗΠΑ τα τελευταία 30 χρόνια.
Ο μελετητής  James K. Galbraith εξετάζει κριτικά την ψευδαίσθηση του να προσεγγίζει κανείς την οικονομία των ΗΠΑ μέσα από το πρίσμα της ελεύθερης αγοράς, της α̟πορρύθμισης, των ιδιωτικοποιήσεων και μιας καλοπροαίρετης κυβέρνησης η οποία λειτουργεί κυρίως μέσω της νομισματικής σταθεροποίησης.
Προβλήματα όπως η οικονομική κρίση κατά τον συγγραφέα μπορούν να λυθούν μόνο με ισχυρές ρυθμιστικές παρεμβάσεις του κράτους και με δημοκρατικό προγραμματισμό  της κυβέρνησης.
Είναι επομένως  καιρός να μπλοκαριστούν οι δυνάμεις του κράτους ληστή.
Αυτό απαιτεί ένα φορολογικό σύστημα που καθιστά εκείνες τις αυτές τις οικονομικές δραστηριότητες ασύμφορες που είναι επιβλαβής για την κοινωνία.
«Ως εκ τούτου, η φορολογική πολιτική των χρηματιστηριακών συναλλαγών είναι ένα χρήσιμο εργαλείο. Θα πρέπει να περιοριστεί ο χρηματοπιστωτικός τομέας και να  αναπροσανατολιστούν  τα χρήματα σε δραστηριότητες που θεωρούνται κοινωνικά εποικοδομητικές.  Μακροπρόθεσμα θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι ο τραπεζικός τομέας δεν είναι πλέον  μια χρήσιμη πηγή  πίστωσης για τις επιχειρήσεις και τη βιομηχανία. Θα πρέπει επομένως να φτιάξουμε  παράλληλα  θεσμικά όργανα  χρηματοδότησης“.
Οι πραγματικές πηγές της αμερικανικής ισχύος, ισχυρίζεται, ο συγγραφέας  βρίσκονται με εκείνους που διαχειρίζονται και ελέγχουν τους δημόσιους-ιδιωτικούς τομείς—ειδικά τους δημόσιους θεσμούς σε και οι οποίοι έχουν συνήθως σε μία συγκεκριμένη πολιτική ατζέντα.
Ο Galbraith αποκαλεί το πλαίσιο αυτό «το αρπακτικό κράτος»: μια κυβέρνηση που είναι αποφασισμένη, όχι να αλλάξει τους κανόνες με κάποιον ιδεαλιστικό τρόπο, αλλά να χρησιμοποιήσει τους υπάρχοντες θεσμούς για πολιτική πατρωνία σε μεγάλη κλίμακα. Και η διαδικασία αυτή είναι στενά συνδεδεμένη με την χρηματοοικονομική απορρύθμιση. Για τον Galbraith τίθεται ένα πολύ σοβαρό ερώτημα:
«Μερικοί θα υποστήριζαν ότι το σοσιαλδημοκρατικό εγχείρημα είναι νεκρό και κουβέντες για την αναβίωσή του είναι μάταιες, καθώς η ελευθερία κινήσεων του παγκόσμιου κεφαλαίου, όπως πολύ καλά γνώριζαν ο Κέινς και ο Καλέκι, υπονομεύουν τα ίδια τα θεμέλια ενός σοσιαλδημοκρατικού κράτους κοινωνικής πρόνοιας.
Σε αυτή την περίπτωση, ποια είναι η εναλλακτική λύση στον νεοφιλευθερισμό;» . Όσο σαφές είναι το ερώτημα άλλο τόσο σαφής είναι η απάντηση:
«Χα! Η μεγάλη κρίση είναι καθαρά προϊόν της νεοφιλελεύθερης προσέγγισης. Έτσι, οι νεοφιλελεύθεροι δεν είναι σε θέση να ισχυριστούν ότι δεν μπορεί να υπάρξει καμία εναλλακτική λύση!
Αντίθετα, είναι απαραίτητο να επιδιωχθούν εναλλακτικές λύσεις. Και αφού μιλάμε για την πραγματικότητα, η σοσιαλδημοκρατία παρήγαγε σταθερή οικονομική ανάπτυξη για δεκαετίες πριν έρθουν στην εξουσία οι κατεδαφιστικές ομάδες των νεοφιλελεύθερων.
Είναι επομένως λογικό και σώφρον να δούμε τι πέτυχε το σοσιαλδημοκρατικό πείραμα και να αντλήσουμε μαθήματα από αυτό ενώ σχεδιάζουμε τον καινούριο δρόμο μπροστά – ακόμα κι αν είναι αλήθεια ότι, από μερικές σημαντικές απόψεις, δεν μπορούμε να γυρίσουμε τους δείκτες του ρολογιού πίσω σε εκείνη την εποχή.
Η σωστή προσέγγιση για να πάμε μπροστά χρειάζεται, για παράδειγμα, τις μεγάλες οικονομικές περιοχές, όπως τη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη, την Κίνα. Το πλέον σημαντικό κριτήριο για την αποτελεσματική οικονομική διαχείριση μιας οικονομίας είναι να έχει ικανοποιητικές φορολογικές μεταβιβάσεις από τους πλούσιους προς τους λιγότερο πλούσιους».

Ο αμετανόητος ραγιαδισμός των εκσυγχρονιστών

"Ο λαός έχει διδαχθεί: δεν μπορεί ο λύκος να φυλάει τα πρόβατα και ας παριστάνει τον καλό."

Του Γρηγόρη  Νόλλα

Η οικονομική κρίση μαζί με το δημοσιονομικό αδιέξοδο που την συνοδεύει αποτέλεσε ευκαιρία για πολλούς θιασώτες του «αποτυχημένου εκσυγχρονιστικού πειράματος» στην Ελλάδα να επανέλθουν με έναν συγκεκριμένο τύπο  επιχειρηματολογίας που αφενός ενοχοποιεί σύσσωμο τον ελληνικό λαό  για έναν δήθεν «ραγιαδισμό της ευμάρειας» και αφετέρου το κράτος και τις συντεχνίες  που αυτό εξέθρεψε εξαιρώντας φυσικά την περίοδο 1996-2004 που ήταν η πολιτική περίοδο  που οι ίδιοι στήριξαν.

Τα φαντάσματα του εκσυγχρονισμού και οι σύγχρονες εκβολές τους.

   

Γράφει ο Σωκράτης Αργύρης, Οικονομολόγος – Ιστορικός

«Κάθε νέα τάξη η οποία τίθεται στη θέση μιας άλλης που κυριαρχούσε πριν από αυτήν, είναιαναγκασμένη, ήδη για να διεκπεραιώσει το σκοπό της, να παραθέσει το συμφέρον της ως το κοινόσυμφέρον όλων των μελών της κοινωνίας, δηλαδή με ιδεατή έκφραση: να αποδώσει στις σκέψεις τηςτη μορφή της γενικότητας, να την παραθέσει ως την μοναδική έλλογη, γενικά ισχύουσα.» (Κ. Μαρξ,Φ. Ένγκελς -Γερμανική Ιδεολογία)

Όψιμα κάποιοι θιασώτες του «αποτυχημένου  εκσυγχρονισμού», φαίνεται να γοητεύτηκαν και από την “σοσιαλιστική” εκδοχή του ακραίου νεοφιλελευθερισμού. Δεν πρόκειται για μια απλή προσχώρηση στο λεγόμενο ρεύμα του εξισωτικού ελευθερισμού (libertarianism) ο οποίος απορρίπτει  την έντονη παρεμβατικότητα του κράτους για να επιβάλει δημόσια κάποιες επιλογές, διότι  κάτι τέτοιο θα αντίβαινε στις αρχές της υποκειμενικής ελευθερίας και του αυτοκαθορισμού.